Metoda ustalania wyniku finansowego

W polityce rachunkowości tworzonej przez każdą firmę powinna być zawarta metoda ustalania wyniku finansowego za rok obrotowy. Metoda ta zależy od przyjętego przez jednostkę sposobu sporządzania rachunku zysków i strat (w wersji porównawczej lub kalkulacyjnej) oraz ewidencji i rozliczania kosztów.

Rachunek zysków i strat

W rachunku zysków i strat firmy ujmuje się takie zdarzenia gospodarcze, jak przychody oraz koszty. Zgodnie z praktyką księgową w małych firmach stosujemy porównawczy wariant rachunku zysków i strat, a w firmach o bardziej rozbudowanej działalności - wariant kalkulacyjny.

Wynik finansowy netto

Rachunek zysków i strat jest bezpośrednio powiązany z bilansem, w którym wynik finansowy netto jest ujmowany jako pozycja zwiększająca lub zmniejszająca kapitał własny firmy.

Na wynik finansowy netto składają się, w szczególności, następujące elementy:

• wynik na działalności operacyjnej;
• wynik na operacjach finansowych;
• wynik na operacji nadzwyczajnych;
• obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego.

Omówimy teraz poszczególne składniki.

Wynik działalności operacyjnej

Stanowi różnicę między przychodami netto ze sprzedaży (z uwzględnieniem dotacji, upustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, ale bez podatku VAT) oraz pozostałymi przychodami operacyjnymi, a wartością sprzedanych produktów, towarów i materiałów wycenionych w kosztach wytworzenia, albo cenach nabycia lub zakupu. Różnica ta jest powiększona o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnych zarządu, oraz pozostałych kosztów operacyjnych.

Wynik operacji finansowych

Stanowi różnicę między przychodami finansowymi, a kosztami finansowymi.

Przez przychody finansowe ustawodawca rozumie między innymi przychody z tytułu dywidend, odsetek, zysków ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji (innych niż wymienione w artykule 28, ustępie 1, pkt. 1a) oraz nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi.

Przez koszty finansowe rozumiemy, w szczególności, odsetki, straty ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji (innych niż wymienione w artykule 28, ustępie 1, pkt. 1a), nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.

Program księgowy mKsiegowa.pl wspiera obliczanie i księgowanie różnic kursowych. W programie można ustawić konta księgi głównej, na które księgowane są różnice kursowe. Można też dokonywać okresowej rewaluacji kont walutowych.

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

Stanowi różnicę między zyskami nadzwyczajnymi, a stratami nadzwyczajnymi, które są skutkami zdarzeń losowych, występujących nieoczekiwanie i zazwyczaj jednorazowo.

Ustalanie wyniku finansowego za rok obrotowy

Ustalenie wyniku finansowego za rok obrotowy przebiega według następującego schematu księgowego.

1. Na koniec roku obrotowego zamyka się konta wynikowe i na konto "wynik finansowy” następuje przeniesienie (przeksięgowanie) wszystkich zrealizowanych lub należnych przychodów oraz kosztów związanych z tymi przychodami oraz strat i zysków nadzwyczajnych, a także podatku dochodowego i innych obowiązkowych obciążeń wpływających na wynik.
    
2. Jeżeli konto "wynik finansowy” wykazuje saldo Ma, wtedy występuje zysk netto firmy za rok obrotowy. Saldo Wn konta "wynik finansowy” jest informacją o stracie netto.
    
3. Saldo Wn lub Ma wykazujemy w pasywach bilansu firmy, w pozycji - zysk (strata) netto - odpowiednio, jako wielkość dodatnia (zysk) lub wielkość ujemna (strata).
    
4. Kwota zysku lub straty wykazana w tej pozycji bilansu musi odpowiadać kwocie zysku (straty) netto wykazanego w rachunku zysków i strat.

Warianty rachunku zysków i strat

Porównawczy rachunek zysków i strat może być stosowany, gdy jednostka prowadzi ewidencję kosztów tylko w układzie rodzajowym - na kontach zespołu 4 lub jednocześnie w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym - na kontach zespołu 4 i 5. Nie można stosować tego wariantu wtedy, gdy firma prowadzi ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 5.

W przypadku, gdy podmiot gospodarczy prowadzi ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 lub jednocześnie na kontach zespołu 4 i 5 może być stosowany wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat.

Bez względu na to, czy rachunku zysków i strat obliczony jest według wariantu porównawczego, czy kalkulacyjnego wynik finansowy powinien mieć tę samą wartość i równą kwocie zysku (straty) netto/brutto na koncie "wynik finansowy”.

Schematy wyliczenia zysku (straty)

Załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości zawiera m.in. schemat wyliczenia zysku (straty) netto, przy pomocy obu wariantów rachunku zysków i strat.

Wariant kalkulacyjny

  A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 
   II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 
  B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym: 
    – jednostkom powiązanym 
   I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów 
   II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów 
  C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A–B) 
  D. Koszty sprzedaży 
  E. Koszty ogólnego zarządu 
  F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C–D–E) 
  G. Pozostałe przychody operacyjne 
   I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 
   II. Dotacje 
   III. Inne przychody operacyjne 
  H. Pozostałe koszty operacyjne 
   I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 
   II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych 
   III. Inne koszty operacyjne 
  I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G–H) 
  J. Przychody finansowe 
   I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   II. Odsetki, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   III. Zysk ze zbycia inwestycji 
   IV. Aktualizacja wartości inwestycji 
   V. Inne 
  K. Koszty finansowe 
   I. Odsetki, w tym: 
    – dla jednostek powiązanych
   II. Strata ze zbycia inwestycji 
   III. Aktualizacja wartości inwestycji 
   IV. Inne 
  L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J–K) 
  M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I.–M.II.) 
   I. Zyski nadzwyczajne 
   II. Straty nadzwyczajne 
  N. Zysk (strata) brutto (L+M) 
  O. Podatek dochodowy 
  P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) 
  R. Zysk (strata) netto (N–O–P)

Wariant porównawczy

  A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 
   II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna) 
   III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki 
   IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 
  B. Koszty działalności operacyjnej 
   I. Amortyzacja 
   II. Zużycie materiałów i energii 
   III. Usługi obce 
   IV. Podatki i opłaty, w tym: 
    – podatek akcyzowy 
   V. Wynagrodzenia 
   VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 
   VII. Pozostałe koszty rodzajowe 
   VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów 
  C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A–B) 
  D. Pozostałe przychody operacyjne 
   I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 
   II. Dotacje 
   III. Inne przychody operacyjne 
  E. Pozostałe koszty operacyjne 
   I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
   II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych 
   III. Inne koszty operacyjne 
  F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D–E) 
  G. Przychody finansowe 
   I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   II. Odsetki, w tym: 
    – od jednostek powiązanych 
   III. Zysk ze zbycia inwestycji 
   IV. Aktualizacja wartości inwestycji 
   V. Inne 
  H. Koszty finansowe 
   I. Odsetki, w tym: 
    – dla jednostek powiązanych 
   II. Strata ze zbycia inwestycji 
   III. Aktualizacja wartości inwestycji 
   IV. Inne 
  I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G–H) 
  J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I.–J.II.) 
   I. Zyski nadzwyczajne 
   II. Straty nadzwyczajne 
  K. Zysk (strata) brutto (I+J) 
  L. Podatek dochodowy 
  M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) 
  N. Zysk (strata) netto (K–L–M)”.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (opracowano na podstawie Dz. U. z 2013 r., poz. 330).

Program księgowy mKsiegowa.pl posiada funkcjonalności niezbędne do ustalania wyniku finansowego. Sprawozdania Finansowe można dostosować do specyfiki działalności firmy (zarówno wariant porównawczy, jak i kalkulacyjny). Rozpoczynając pracę z programem otrzymujesz wzorcowy plan kont razem z wzorcami sprawozdań w wariancie porównawczym, pozwalającymi ustalić wynik finansowy.